Rozstrzygnięto 1. Ogólnopolski Konkurs Rzeka Roku, ogłoszony przez Klub Gaja. Wygrała Wieprzówka w Małopolsce, na odcinku pomiędzy Rzykami a Sułkowicami. Internauci oddali na nią 4 216 głosów.
Podczas głosowania na stronie internetowej plebiscytu odnotowano ponad 41 000 odsłon. W sumie na wszystkie rzeki oddano ponad 12 600 ważnych głosów.
Czyste i naturalne rzeki są naszym wspólnym dobrem, które powinniśmy zostawić następnym pokoleniom. Możemy do tego doprowadzić, jeśli, przede wszystkim dostrzeżemy i zrozumiemy ich nieprzemijającą wartość, i to jest właśnie celem konkursu Rzeka Roku – mówił Jacek Bożek, prezes Klubu Gaja.
Rzekę Roku 2013 - Wieprzówkę (woj. małopolskie) zgłosił do konkursu Zespół Szkół Samorządowych w Rzykach wraz z Towarzystwem Miłośników Andrychowa i Stowarzyszeniem na Rzecz Środowiska Montanum. Przy rzece istnieje ścieżka dydaktyczna i stanowisko dokumentacyjne. Tu, u podnóża Beskidu Małego, można poznać historię sprzed 130 milionów lat, gdy na dno istniejącego wówczas morza opadały osady układające się w warstwy i zamieniające w czarne skały, tzw. łupki wierzowskie. W okresie wstrząsów łupki zaczęły tworzyć uskoki i lustra tektoniczne tworząc m. in. wzniesienia Beskidu Małego. Do 1997 r. nikt o nich nie wiedział. Odsłoniła je dopiero ówczesna powódź, gdy rwące wody Wieprzówki zdarły osady żwiru i piasku, ukazując czarne skały.
Dotychczas nasza mała rzeka znana była jedynie w najbliższej okolicy. Kampania promująca, jaką przeprowadziliśmy we wrześniu, sprawiła, że poznało ją wielu ludzi nie tylko w Polsce, ale i za granicą i to nawet poza kontynentem europejskim. Wielu patrzy teraz na naszą rzekę inaczej. Widzi ją nie tylko z mostu na ul. Krakowskiej w Andrychowie, gdzie niestety jej obraz nie jest najlepszy, ale również na innych odcinkach – wyjaśnia Alicja Kołodziejczyk z Zespołu Szkół Samorządowych w Rzykach.
Głosowanie na Rzekę Roku 2013 trwało przez cały wrzesień. Głosy poparcia dla poszczególnych rzek oddawane były do samego końca. W ciągu ostatnich trzech dni głosowania Wieprzówka uzyskała prawie tysiąc głosów więcej, Biebrza – ponad 640 (na 4096 zdobytych), a Zimnik – prawie 260 (na 1089 uzyskanych).
Rzeka Biebrza w Goniądzu (woj. podlaskie) zajęła drugie miejsce w konkursie.
W naszym regionie była ogromna mobilizacja i nie trzeba było specjalnie agitować, ludzie żyją tą rzeką i szanują ją, dlatego ciągle jest w stosunku do innych „ponadczasowa”. Bez względu na wynik, konkurs mocno zespolił nadbiebrzańską społeczność i wyzwolił wiele inicjatyw. Tak naprawdę nie wszyscy wiedzieli, za co ją kochają. W konfrontacji z innymi rzekami, poczuli jej moc i potęgę. Biebrzański Klub Płetwonurków „Meander”, który reprezentuję poczuł się wreszcie doceniony, za pracę, jaką dla niej wykonuje – wyjaśnia Mirosław Kobeszko, prezes Biebrzańskiego Klubu Płetwonurków Meander, który zgłosił rzekę Biebrzę do konkursu.
Potok Zimnik (woj. śląskie) laureat trzeciego miejsca w plebiscycie Rzeka Roku 2013.
Zimnik już nie jest anonimowym potokiem, tylko zna go cała Polska, a nawet świat. Odwiedziłam okoliczne szkoły-rozmawiałam z dyrektorami, którzy bardzo przychylnie byli nastawieni do konkursu. Nagłaśniali akcję wśród uczniów, nauczyciele z przyrody informowali o konkursie. Również księża z gminy Lipowa bardzo pozytywnie przyjęli konkurs i włączyli się w głosowanie. Nawet podczas ogłoszeń parafialnych wspominali o konkursie. Dość sporym dla mnie wyróżnieniem było poparcie ze strony zespołu Golec uOrkiestra – opowiada Aneta Balcarek, mieszkanka Lipowej, która do konkursu zgłosiła potok Zimnik.
Liczba głosów oddanych na poszczególne rzeki:
Wieprzówka 4216
Biebrza 4096
Zimnik 1089
Budkowiczanka 1044
Biała Przemsza 553
Warta 488
Białka 319
Jasień 267
Biała Wisełka 255
Sokołda 201
Wiśniówka 83
Konkurs Rzeka Roku został zorganizowany w ramach programu Klubu Gaja – Zaadoptuj rzekę, który zachęca do poznawania i pielęgnowania dziedzictwa przyrodniczego, kulturowego i społecznego rzek i innych akwenów. Do 1. edycji konkursu zgłoszono 49 rzek. Do finału zakwalifikowano 11 z nich.
Finaliści 1. edycji konkursu Klubu Gaja - Rzeka Roku:
Biała Przemsza pomiędzy Okradzionowem a Sławkowem (gmina Sławków, woj. śląskie) zgłoszona przez Stowarzyszenie Przyjaciół Białej Przemszy ze Sławkowa – zwolenników zasady „no kill”;
Biała Wisełka w Wiśle Czarnem (miasto Wisła, woj. śląskie), którą opiekuje się i nieustannie poznaje Szkoła Podstawowa nr 2 im. Adama Mickiewicza w Wiśle Czarnem;
Białka między Nową Białą a Krempachami (gmina Nowy Targ, woj. małopolskie), w której obronę zaangażowała się i zgłosiła do konkursu artystka Cecylia Malik wraz z przyjaciółmi;
Biebrza w Goniądzu (gmina Goniądz, woj. podlaskie). Autorem zgłoszenia jest Meandertalczyk Biebrzański czyli Mirosław Kobeszko z Goniądza – wielki miłośnik i znawca Biebrzy;
Budkowiczanka między Murowem a Zagwiździem (gmina Murów, woj. opolskie), którą zgłosił Stobrawski Park Krajobrazowy – oddział Zespołu Opolskich Parków Krajobrazowych;
Jasień w Łodzi (miasto Łódź, woj. łódzkie) – odkryta przez dzieci i nauczycieli z Przedszkola Miejskiego nr 208 w Łodzi;
Sokołda między Czarną Białostocką a Sokółką (gmina Czarna Białostocka, woj. podlaskie), nad którą czuwa Stowarzyszenie Niezależnych Inicjatyw Nasza Natura z Ignatek-Osiedla;
Warta w Kromołowie (gmina Zawiercie, woj. śląskie), o której źródła dba Samorząd Mieszkańców Dzielnicy Kromołów w Zawierciu;
Wieprzówka pomiędzy Rzykami a Sułkowicami (gmina Andrychów, woj. małopolskie), zgłoszona przez Zespół Szkół Samorządowych w Rzykach wraz z partnerami: Towarzystwem Miłośników Andrychowa i Stowarzyszeniem na Rzecz Środowiska Montanum;
Wiśniówka w Goleniowie (gmina Goleniów, woj. zachodniopomorskie), którą chroni Towarzystwo Przyjaciół Rzek Iny i Gowienicy;
Zimnik w Lipowej (gmina Lipowa, woj. śląskie), którym zachwyca się i utrwala w opisach, i zdjęciach Aneta Balcarek, mieszkanka Lipowej.
Czytaj szersze opisy rzek zakwalifikowanych do finału >>>
Wypowiedzi jurorów:
dr hab. Zbigniew Wilczek (Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katedra Geobotaniki i Ochrony Przyrody):
Rzeki od zawsze budziły zainteresowanie i były niezbędnym elementem rozwoju cywilizacji. Nad rzekami powstawały miasta, fabryki i porty. W wyniku nadmiernej eksploatacji rzek nastąpiła degradacja ich środowiska przyrodniczego. Zrównoważony rozwój, który jest wyzwaniem XXI wieku powoduje zmianę sposobu myślenia o rzekach i sprzyja ich ochronie. Niezbędnym elementem decydującym o realizacji zasad zrównoważonego rozwoju jest świadomość ekologiczna społeczeństwa.
Konkurs „Rzeka Roku” ma na celu odpowiednie kreowanie tej świadomości i jest zgodny z aktualnymi tendencjami w ochronie środowiska i gospodarowaniu zasobami przyrody. Popularyzuje on najpiękniejsze i najciekawsze pod wieloma względami odcinki polskich rzek, podkreślając ich wartość w podnoszeniu jakości życia człowieka. Na liście rzek zgłoszonych do konkursu w 2013 roku znalazły się rzeki zagrożone budową zapór, np. Potok Zimnik w Lipowej-Ostrym czy też potok Wieprzówka, którego koryto ukształtowane zostało niedawno po powodzi i stało się ciekawostką geologiczną. Zapoznając się z listą 11 finalistów Konkursu rzeka Roku 2013 można dowiedzieć się wielu ciekawostek dotyczących polskich rzek i zrozumieć potrzebę ich ochrony. Zapraszam wszystkich zainteresowanych do głosownia. Osobiście mam już swoją faworytkę i mam nadzieję, że wygra ona w tegorocznym konkursie.
red. Marek Szymański (zastępca redaktora naczelnego magazynu Wędkarski Świat):
W tegorocznych pracach widać tęsknotę, zarówno zgłaszających jak i jurorów do rzek prawie naturalnych, nie sponiewieranych przez regulacje i zabudowę hydrotechniczną - rzek, które dzięki swojej naturalności mocno i dobrze wpisane są w dni powszednie i święta ludzi nad nimi mieszkających. To tęsknota do rzek z którymi się nie walczy bo ta walka z góry skazana jest na przegraną ale z którymi chce się żyć w przyjaźni nawet gdy czasem jest to trudna przyjaźń. Niestety ta tęsknota mija się z obowiązującymi już chyba tylko w Polsce trendami mającymi na celu tzw. „ujarzmianie rzek” i które za kataklizm uznają naturalne i życiodajne wylewy rzek. Tegoroczny konkurs pokazuje, że nie chcemy „uporządkowanych” cieków wpuszczonych w kanał i jak ryba wody coraz bardziej potrzebujemy zapachu narwiańskich torfowisk, bużańskiego błotka po wiosennej dużej wodzie i ciężkiego powietrza z bagien nad górną Słupią.
